Een cultuurstelsel in transitie: wie beslist, wie verdeelt – en waarom dat ertoe doet
Coverafbeelding bij het deeladvies Adviesmodel, Financieringsinstrumenten en Domeinoverstijgend Werken, 1 juli 2025 – Cultuurtransitie Rotterdam
Over legitimiteit, lef en het ontwerpen van een systeem dat wérkt – voor nu én voor straks
Sinds mei 2025 werk ik mee aan een van de spannendste vragen die je kunt stellen aan een stad met culturele ambities: wie beslist? Wie verdeelt? En hoe zorgen we dat het systeem klopt – niet alleen vandaag, maar ook in 2029? Als lid van Team Kwartiermaken denk ik voor Rotterdam mee over een fundamentele herziening van het cultuurstelsel: eerlijker, robuuster en beter ingebed in de stad die het dient.
Rotterdam zit midden in een culturele transitie. Niet omdat iemand dat leuk vond, maar omdat het nodig is. De opheffing van de RRKC (de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur) in 2023 markeerde een breukmoment. Daarmee verdween niet alleen een adviesorgaan, maar ook het vertrouwen in een systeem dat jarenlang de verdeling van cultuurgelden bepaalde. Wat volgde: ruimte, onzekerheid – en de opgave om het anders én beter te doen.
Wat was er eigenlijk aan de hand?
De bestaande structuur bood te weinig legitimiteit, transparantie en wendbaarheid. De verdeling van middelen werd vaak als onnavolgbaar ervaren. Nieuwe initiatieven hadden nauwelijks toegang. De beoordeling door commissies voelde niet altijd eerlijk of representatief. En de governance – de manier waarop verantwoordelijkheden, afspraken en rollen waren geregeld – was versnipperd en diffuus.
In plaats van te blijven hangen in incidenten of symptoombestrijding, koos Rotterdam voor systeemvernieuwing. Een fundamentele koerswijziging, waarin ontwerp, beleid en praktijk elkaar opnieuw moesten vinden. Niet afwachten, maar opnieuw durven tekenen.
Waarom het adviesmodel opnieuw ontworpen moet worden
De tijd waarin je één commissie aanstelde en daarmee ‘de sector’ vertegenwoordigde, ligt achter ons. Rotterdam werkt toe naar een nieuw model waarin reflectie, representativiteit en openbaarheid structureel verankerd zijn. Niet alleen in de samenstelling van adviesraden, maar ook in de manier waarop ze werken. Welke criteria worden gehanteerd? Wat betekent ‘kwaliteit’ in een grootstedelijke, superdiverse stad met uiteenlopende disciplines, verhalen en infrastructuren?
Legitimiteit is hierin de kern. En dat vraagt om meer dan representativiteit alleen. Legitimiteit betekent dat het systeem uitlegbaar is. Dat mensen begrijpen hoe besluiten tot stand komen – ook als die besluiten soms schuren. Want laten we eerlijk zijn: consensus is niet het doel, maar vertrouwen wel.
Financiering is geen sluitpost, maar strategie
Minstens zo belangrijk is de vraag: hoe financieren we cultuur in deze stad? In het deeladvies dat we als team hebben opgeleverd, pleiten we voor een financieringsaanpak die past bij de culturele realiteit van nu. We verkennen impulsgeld, programmatische financiering en hybride modellen. Niet om het oude systeem af te schaffen, maar om het aan te vullen – en toekomstbestendig te maken.
Subsidie is geen gunst. Het is strategisch kapitaal – een manier om publieke waarde mogelijk te maken die de markt (nog) niet levert. Juist in een tijd waarin maatschappelijke spanningen oplopen, is cultuur een plek van verbeelding, verbinding en verzet. Dan moet de manier waarop we dat financieren óók van nu zijn.
Wat ik inbreng als Creative Consultant
In vrijwel al mijn opdrachten komen strategie, legitimiteit en innovatie samen – altijd op het snijvlak van beleid, ontwerp en financiering. Van het ontwikkelen van een Toolkit voor de bibliotheek van de toekomst (Probiblio), tot het kwartiermaken en realiseren van voordekunst.nl, tot jarenlange praktijkervaring in commissies en bij het AFK: telkens werk ik aan systemen die zowel toekomstbestendig als toepasbaar zijn.
Publieksparticipatie zie ik als systeemvoorwaarde voor legitimiteit. Of het nu om crowdfunding of co-creatie gaat: betrokkenheid is geen bijzaak, maar fundamenteel. In adviescommissies leer je snel: het grotere geheel telt. Abstracte kaders krijgen pas waarde als ze uitlegbaar, werkbaar én gedragen zijn.
Ook zie ik kansen om beschikbare data beter te benutten en digitaal toegankelijk te maken – bijvoorbeeld via een slim platform dat inzicht biedt in het culturele ecosysteem. Rotterdam kan hierin vooroplopen: door cultuur nú al domeinoverstijgend te positioneren, nemen we een voorschot op de toekomst.
Wat ik bijdraag? Denkkracht, ontwerpvermogen en strategisch overzicht – met oog voor legitimiteit, symboliek en het verhaal dat elke euro vertelt.
Rotterdam decoded – denk je mee?
Tussen 3 en 5 juli 2025 vindt IABx plaats: drie dagen vol gesprekken over makersklimaat, financiering en de rol van cultuur in bredere maatschappelijke vraagstukken. Hiermee wordt rotterdamdecoded.com officieel gelanceerd: een platform waarop al te zien is hoe de transitie zich ontvouwt – in tekst, beeld, geluid en verbinding.
In augustus volgt het integrale eindadvies. En in de tussentijd? Denk mee. Spreek je uit. Of werp er ook eentje om.
Van plan naar praktijk. Van verhaal naar publiek.
Ik denk graag met je mee – strategisch én creatief.
Stuur een bericht of kijk op roycremers.nl.
