Ieder jaar zo rond deze tijd verschijnt er een opiniestuk uit de cultuursector, waarbij ik na het lezen met meer vragen zit, dan dat ik antwoorden heb gekregen. Vorig jaar waren het de Rijkscultuurfondsen die diversiteit af zouden gaan dwingen middels subsidie. Dit jaar zijn het Melle Daamen en Clayde Menso die een oplossing aandragen voor het naar hun mening faliekant mislukte diversiteitsbeleid.

In het opiniestuk ‘Stop met opdringen witte cultuur’ benoemen Daamen en Menso wat iedereen die de cultuursector enigszins kent allang weet: het is bedroevend gesteld met diversiteit in de cultuursector. De auteurs stellen een ‘radicaal andere aanpak’ voor, namelijk dat diversiteit alleen tot stand kan komen wanneer instellingen intrinsiek veranderen en de huidige leiders en bestuurders plaatsmaken voor een nieuwe, meer diverse generatie. 

Een duidelijke mening, maar hoe dan? En tot welke verandering moet dit leiden? Daar geven de Menso en Daamen geen antwoord op. Dit is mijns inziens typerend voor de heersende diversiteitsdiscussie: iedereen heeft een mening, maar niemand lijkt er naar te handelen. Tegelijkertijd wordt steeds diffuser wat nu precies het probleem is. Want voor wie is het een probleem dat gesubsidieerde, traditionele culturele instellingen relatief weinig bezocht worden door bezoekers met een migratieachtergrond?

De auteurs draaien zelf al jaren op directieniveau mee in de cultuursector en hebben ongetwijfeld nagedacht over de haalbaarheid van hun voorstel. Clayde Menso was directeur van het Amsterdams Fonds voor de Kunst en is momenteel directeur van vier Amsterdamse culturele instellingen. Wat zijn zijn bevindingen? Melle Daamen was stichtingsdirecteur van de Mondriaan Stichting (inmiddels Mondriaan Fonds, een van de zes Rijkscultuurfondsen), vijftien jaar directeur van Stadsschouwburg Amsterdam en daarna anderhalf jaar directeur van Theater Rotterdam. Daamen is tevens Kroonlid van de Raad voor Cultuur. Heeft hij zelf ook niet een aandeel gehad in twintig jaar falend diversiteitsbeleid? 

De auteurs hebben samen het netwerk en de kennis om opvolging te geven aan hun voorstel. Want wanneer deze  opvolging niet wordt gegeven, lijkt ook deze opinie voor de bühne te zijn. En de tijd dringt. Inmiddels hebben er directeursbenoemingen plaatsgevonden bij het Stedelijk Museum, Holland Festival én bij drie van de zes Rijkscultuurfondsen. Wat denk je? De nieuwe directeuren zijn net zo wit, hoogopgeleid en stedelijk als de vorige. Hiermee is het diversiteits- en vernieuwingsvraagstuk van de culturele sector in Nederland uitgegroeid tot een ware satire met zelfgeorganiseerde journalistiek als wapenfeit voor de culturele elite.

Voor Erlenmeyer maak ik samen met Naïma Bouchtaoui een podcast waarin diversiteit regelmatig aan bod komt. De eerste vier afleveringen staan inmiddels online.